Kunst conserveren in Ecuador

In 1988 kwam kunstenaar en conservator-restaurateur Piet De Vuyst terecht in de Ecuadoraanse hoofdstad Quito. De Vlaamse Vereniging voor Opleidingsprogramma’s in het Buitenland (VVOB) deed een beroep op zijn expertise om Ecuadoranen op te leiden voor de restauratie en conservatie van kunstwerken in het lokale Dominicanenklooster. Wat bedoeld was als een tijdelijk verblijf van zes jaar, groeide uit tot bijna een half leven in Zuid-Amerika.

“Ik ben in 1954 geboren in Gent als zoon van een Oost-Vlaamse kunstschilder en een West-Vlaamse moeder”, begint Piet. Het artistieke zit dus van bij de geboorte in zijn genen “Na Latijn-Wetenschappen op de humaniora koos ik voor het Sint-Lucas Hoger Kunstinstituut en behaalde ik het diploma van plastische kunsten met daarna een twee jaar durend postgraduaat Restauratie van Kunstwerken in Gent. Na mijn studies gaf ik avondles aan het Sint-Lucas en hield ik me bezig met de restauratie van kunstwerken.”

“De interesse voor het buitenland is er altijd al geweest”, bevestigt Piet. “Al na mijn studies had ik de drang om iets meer van de wereld te zien. Het zaadje voor een buitenlands project is geplant door twee studiereizen, naar Egypte en Ecuador. In dat laatste land zou een nieuw project worden opgestart vanuit VVOB, kwam ik te weten. De bedoeling was om Ecuadoranen op te leiden voor de restauratie en conservatie van kunstwerken in de hoofdstad Quito. Men wilde namelijk de collectie van het Dominicanenklooster klaarmaken voor toeristen. Ik werd uiteindelijk samen met een collega geselecteerd voor de job. In 1988 zijn we vertrokken.”

Buiten zijn studiereis was Ecuador een onbekend land voor hem, dus de eerste maanden moest Piet zich een weg zoeken. “Ik probeerde te aarden in mijn nieuwe thuisland en stootte daarbij toevallig op een link met het thuisfront. De Vlaamse pater Joos De Rijcke bleek namelijk een standbeeld te hebben op het plein voor het Franciscanerklooster. Een jaar na de officiële Spaanse stichting van Quito in 1534 was de man in de stad aangekomen. Later zou hij een voorname rol spelen bij de constructie van het klooster en samen met een Vlaamse collega Pieter Goltzius zou hij de Sint Andreas kunstschool oprichten.“

“De integratie verliep al bij al vlot. Door mijn beroep kwam ik natuurlijk in contact met heel wat mensen. De Ecuadoranen stonden heel erg open voor buitenlandse contacten. Zeker in onze sector kwamen wij met technieken en inzichten die zij niet kenden. Dat ik erg goed geïntegreerd was in Ecuador, blijkt wellicht uit het feit dat ik er in die periode vader werd van een zoon en een dochter. Hun moeder is een Ecuadoraanse vrouw (lacht).”

In 1994 kwam er een einde aan het opleidingsproject en ging Piet op zoek naar een manier om nog wat langer in Ecuador te blijven. “Ik kreeg de kans om er de lokale woordvoerder van VVOB te worden, een job die ik kon combineren met enkele lokale opdrachten en mijn eigen creatieve projecten. Niet veel later werd ik formeel de vertegenwoordiger van VVOB."

In 2011 zette Piet een punt achter het VVOB-hoofdstuk om zijn kunstactiviteiten en conservatiepraktijk opnieuw op te nemen. “Ik wilde terug connecteren met mijn vorming en voelde dat het nu of nooit was om nog bepaalde dingen te doen. Ik heb dan een project opgestart om een online cursus conservatie aan te bieden aan gemeentebesturen in Ecuador, in samenwerking met de Universiteit van Gent. In 2014 ben ik op pensioen gegaan en kon ik mijn creatieve lusten (waaronder schilderen) botvieren.”

De afgelopen dertig jaar heeft Piet Ecuador drastisch zien veranderen. “Ik schrik nog altijd van de snelheid waarmee het land verandert. Er is een honger naar nieuwe dingen en je voelt dat ze mee willen zijn. Neem nu bijvoorbeeld 5G. Daar wordt hier ook aan gewerkt en ze zullen er uiteindelijk wel raken, maar of iedereen daar mee aan de slag kan en of het degelijk gebeurt, dat is een ander paar mouwen.”

“Geografisch en demografisch is Ecuador geen makkelijk land. Om te beginnen is de bevolking erg verscheiden. Vergeet niet dat hier veertien verschillende talen worden gesproken. Het land is verdeeld in kustregio’s, berglandschappen en Amazonegebied. En dan heb je natuurlijk ook de Galapagoseilanden. Je kan op een paar uur tijd van de eeuwige sneeuw tot in tropisch gebied raken. Het is een prachtig land.”

Ecuador heeft het de afgelopen jaren niet makkelijk gehad, gaat Piet verder. “Eigenlijk kan je zeggen dat het hier altijd onstabiel is geweest, en dat heeft te maken met de geografie, de verscheidenheid en de late ontsluiting. Voor het Panamakanaal bestond, was het erg lastig om er te raken. Economisch is Ecuador altijd erg afhankelijk geweest van de uitvoer van olie, en aangezien de prijs van petroleum fel gezakt is, voelen ze dat hier meteen. Een aantal jaren is het goed gegaan en werd de middenklasse beter, maar die periode is al lang voorbij. Corona zorgt ook voor veel extra ellende.”

Na 32 jaar Ecuador is het tijd voor een nieuwe fase, besluit hij. “Ik sta op het punt om hier te vertrekken en ook mijn zoon wil naar Europa komen. Het hoeft niet per se België te zijn, ook Spanje is een optie. De wereld is erg klein geworden sinds ik eind jaren 80 vertrok. Reizen binnen Europa is makkelijk en er dienen zich een aantal projecten aan. België is prachtig, maar vergeleken met Ecuador zit je er een half jaar in het duister. Ik heb graag iets straffer licht om te kunnen leven.”