En route met Steven Decraene

Voor velen is Frankrijk nog steeds de favoriete vakantie- én emigratiebestemming. In het land van de joie de vivre wonen officieel 145.000 landgenoten. Maar hoe goed kennen wij onze zuiderburen? In zijn recente boek En route geeft reporter Steven Decraene ons een inkijk in het echte Frankrijk. Hij is voor VRT NWS de vaste verslaggever voor alles wat er reilt en zeilt in Frankrijk, van les plages tot les restos en van de stakingen tot de aanslagen. Hij wisselt informatie af met geschiedenis en weetjes, serieus de ene keer, luchtig de andere. Hij weet het land te fileren en doorspekt zijn verhalen met sprekende quotes.

Binnen en buiten

Steven Decraene is correspondent, maar geen resident in Frankijk. “Ik vind het belangrijk om met de ogen van een buitenstaander te blijven kijken. Hierdoor kan en mag ik sommige dingen nog altijd vreemd vinden, terwijl ze voor een Vlaming, die er al langer woont, misschien dagdagelijks en gewoon zijn. Het is voor mij essentieel om met beide werelden voeling te houden.” Zijn persoonlijke interesse overstijgt het land sowieso. Eerder bracht hij verslag uit van verschillende brandhaarden, zowel binnen als buiten Europa. Ook vandaag nog duikt hij geregeld met zijn micro op waar de nood hoog is. Reizen is een essentieel onderdeel van zijn job. “Ik stap binnen, maar kan ook telkens weer buiten stappen. Ik blijf ook Frankrijk als een uniek gegeven benaderen. We hebben veel raakpunten, maar er zijn ook voldoende verschillen om het boeiend te houden, zowel voor mezelf als voor de kijker of luisteraar.”

Polsslag voelen

“Veel Fransen zien Frankijk als een voorbeeldland en dat is het soms ook. Als geen ander streed het voor de universele rechten van de mens en loopt het nog steeds voorop als het gaat om rechten voor vrouwen of de lgbtq-gemeenschap. Enerzijds leeft er een sterke onderstroom die dingen in gang wil zetten en anderzijds heerst er veel conservatisme. Er zijn grote regionale verschillen, met bijzondere lokale geplogenheden en een fascinerende verscheidenheid van Duinkerke tot Perpignan. En wie denkt dat alleen Parijs hippe vogels telt, moet bijvoorbeeld eens naar Bordeaux trekken. Ik heb het gevoel dat velen Frankrijk zien als een soort prentkaart met twee of drie bestemmingen, waaronder Parijs en een paar vaste haltes zoals de Ardèche, de Côte d’ Azur of de Opaalkust. Vlamingen zijn behoorlijk honkvast in hun reizen en rijden vooral à grande vitesse doorheen het land. Ik laat mij graag verrassen. Dat was ook het bijzondere aan dit boek, het herontdekken en het voelen van de lokale polsslag.”

Ontvolking

Steven Decraene wil de werkelijkheid proeven. “Ik bezocht ontvolkte departementen en dorpen zonder winkel, bakker of huisarts. De samenleving rafelt er uit elkaar omdat de noodzakelijke professionele bereikbaarheid van de grote centra een probleem is. Er zijn gelukkig kleine signalen van een shift, nu er dankzij het telewerk niet meer dagelijks gependeld moet worden. Dat is een kleine doch belangrijke maatschappelijke verschuiving. Zo is er een tendens om in elk dorp minstens één bar-tabac open te houden, als verzamel- en ontmoetingsplaats waar ook een vertegenwoordiger van de overheid kan worden aangesproken. Je kan er een koffie of een glas drinken, maar ook je pakjes afhalen. Het lijkt alsof we teruggaan in de tijd, met voorposten van de beschaving. Het opzet is vooral om jongeren in de dorpen te houden, maar misschien trekt het ook emigrerende Vlamingen aan?”

Taalnuances

“Fransen hebben de Vlamingen graag. Wij weten ons snel onder te dompelen in een maatschappij en zijn observators zonder het hoge woord te voeren. Onterecht denken wij echter wel snel dat we de Fransen kennen. En ook daarom heb ik dit boek geschreven, omdat het beeld vaak niet verder reikt dan clichés. De befaamde Franse norsheid bijvoorbeeld. Ook ik kwam met die vooroordelen in aanraking, maar ervoer eveneens dat je ze kan omdraaien als je investeert in relaties. Men zal je veel hartelijker bejegenen als er een oprechte interesse is. Wij lijken soms ook bang van de Franse taal, die niet de gemakkelijkste is, maar wel één van de rijkste, waarin je twintig woorden hebt om één nuance uit te drukken. Bovendien verbetert een Fransman graag iemand, wat ik een Brit minder snel zie doen. Dat kan behoorlijk confronterend zijn. Maar misschien moeten we dat meer accepteren en als een compliment zien, dat men ons wil corrigeren.”

Picardië

Mocht hij ooit zelf een stek in Frankrijk willen, dan zou Stevens keuze op de Baai van de Somme vallen. “Want wellicht wil ik toch een zekere connectie met mijn West-Vlaamse roots houden. Het departement Var in de Provence spreekt me ook aan, niet te ver van Nice en Marseille, afgeschermd van de wereld en met zicht op de Mont Ventoux.” Dan zal ook hij zich door het kluwen van de administratie moeten worstelen, die behoorlijk hiërarchisch en bureaucratisch is opgebouwd. “Je moet voldoende tijd incalculeren. Telefonisch word je al eens afgewimpeld, mails worden niet altijd beantwoord en fysieke afspraken moeten meermaals herbevestigd worden, want anders is de kans groot dat je voor een gesloten deur staat. In Frankrijk lijkt op het eerste gezicht veel onmogelijk, tot je iemand kent, voldoende aandringt of een babbeltje slaat. Het is een land waar niets mogelijk is tot het gebeurt. Het zijn meesters in improvisatie. De procedures ontbreken soms wel, maar Fransen laten hun land wel functioneren.”

Moreel gezag

Voor Steven Decraene is het belangrijk dat VRT NWS blijft inzetten op de relatie met de buurlanden. “We kunnen inderdaad ook zelf alle mogelijke mediakanalen bekijken, maar het heeft een meerwaarde dat die vertaalslag naar Vlaanderen gemaakt wordt. Zodat wij niet verzanden onder onze kerktoren. De Franse invloed op de recente Europese geschiedenis is moeilijk te overschatten. Het is ook vandaag een belangrijk land, politiek, economisch, sociaal en cultureel. En sinds het aantreden van president Emmanuel Macron lijkt het soortelijk gewicht van Frankijk opnieuw toegenomen. Hij is vandaag wellicht de bekendste Europese leider en Frankrijk verstopt zich nooit op het wereldtoneel. De Fransen houden er ook van dat hun president macht uitstraalt en Macron beseft dat. Fransen zijn behoorlijk trots en vinden Hollywood tegenover het filmfestival van Cannes toch maar klatergoud en naast champagne staan alle andere dranken vooral in de schaduw. Misschien zijn het die grandeur en trots wel die het leven in Frankrijk zo verschillend maken”, besluit Steven Decraene.