Bevallen in het buitenland

Moeder worden is een spannende en emotionele ervaring. Een zwangerschap in het buitenland, ver weg van de vertrouwde omgeving, zal dit gevoel nog versterken. Zowel de lichamelijke als psychische gevolgen kunnen zwaarder doorwegen. Je kan niet terugvallen op je moeder, een zus of een vriendin. Medische controles verschillen van land tot land en vaak heeft ook het taalverschil heeft impact. Laura Rammeloo getuigt over haar zwangerschap, de bevalling, de kraamzorg en het opvangvraagstuk nadien.

Polen tot Duitsland

Laura woont al meer dan de helft van haar leven in het buitenland. Een eerste keer met haar ouders in Polen vanaf 2003. Ze werd gevormd door deze ervaring, niet in het minst door de Amerikaanse school. “Veertien was ik toen we vertrokken. Geen gemakkelijke leeftijd, maar ik heb me er kunnen ontplooien en daar liggen ook de zaadjes van de dynamische persoon die ik vandaag ben.” Haar studies deed ze in Spanje en in België ontmoette ze haar man. Toen hij een werkopdracht in Duitsland kreeg, zei ze uiteraard geen neen. Sindsdien bepaalt zijn loopbaan hun bestemming. Laura voelt zich thuis in het buitenland. Al zette haar eerste zwangerschap haar toch aan het denken: “Ik miste het in België vanzelfsprekende netwerk en worstelde op het meest kwetsbare moment van mijn leven met de taal.”

Aanstaande moeder

Alles had Laura al meegemaakt in het buitenland, behalve een baby krijgen. Ze heeft er intussen twee, met een wisselende aanloop. “Ik verwachtte niet dat de impact zo groot zou zijn. Mijn eerste zwangerschap beleefde ik volledig in Duitsland, waar de gezondheidszorg gelijkaardig is aan de Belgische. Omwille van de goede voorzieningen maakte ik mij nooit zorgen. Ik had toen nog geen idee dat het gemis van familie en vrienden ook na de eerste weken zou blijven. Je kan niet zomaar iemand vragen om langs te komen. En dan is Duitsland nog niet eens zo ver. Dat was tijdens mijn tweede zwangerschap in Engeland en zeker ten tijde van de covidrestricties wel even anders. Daar zaten we vast op een eiland. Het was één van de doorslaggevende redenen waarom we ons verblijf er toen vervroegd afbraken. Zonder ondersteuning van een netwerk liggen een postnatale depressie en allerhande andere gevaren op de loer. En een gezonde, stabiele moeder is de basis voor een gezond, gelukkig kind, en bij uitbreiding voor een gelukkig en stabiel gezin.”

Moedertaal

“Met mijn behoorlijke kennis van het Duits kon ik de voornaamste vragen stellen, maar het jargon is zo anders dat ik vaak om herhalingen vroeg. Ik ervoer de taal als een barrière. Ik vroeg ook ontzettend veel foldertjes om alles te herlezen. En echt aangeven hoe ik me voelde? Dat lukte me moeilijk. Zeker tijdens de bevalling zelf, waarin ik, zoals elke vrouw, in zo’n andere ‘staat van zijn’ was, dat ik amper op Duitse woorden kwam. Toen miste ik mijn moedertaal het meest. Mijn twee bevallingen waren ook niet standaard. Ze begonnen goed, maar het werden twee spoedkeizersneden. De adrenaline joeg door mijn lijf en ik registreerde maar half wat men zei. Het was mijn man die de informatie zo goed mogelijk probeerde over te brengen. De medische zorg was prima, maar door taal en cultuur is het soms moeilijk om kwetsbare vragen te stellen. Je gaat er dan van uit dat het er wel bij hoort, maar je mentaal welzijn wordt veel minder of niet opgevolgd.”

Alarmbellen

“Toen het beroep van mijn man ons ook naar Engeland bracht, een dorpje in East Yorkshire, zo’n twee uur rijden van de Schotse grens, werd ik voor een tweede keer zwanger. We woonden er landelijk en ver weg van de gezondheidszorg die in Londen gangbaar is. Het was er niet gebruikelijk om een gynaecoloog te zien, wel kon ik langs bij een vroedvrouw. Zij bepaalt wanneer je doorverwezen wordt. Toen ik vier maanden zwanger was en met een voedselvergiftiging in het ziekenhuis opgenomen werd, gingen alle alarmbellen af. Het duurde zes uur vooraleer iemand kwam kijken. Dit gaf ons allerminst vertrouwen en met ons zoontje halftijds in de opvang daagde het ons dat het heel zwaar zou worden. Wij wilden terug naar het vasteland. Ik voelde mij echt niet veilig in dat systeem. Bovendien was de Brexit net voltrokken, was er veel onzekerheid en vroeg alles veel meer tijd. Ook mijn job als freelance tolk werd complexer. Het was al moeilijk genoeg om er als EU-burger te functioneren, bevallen wou ik er niet.”

Duits ziekenfonds

“Als werkende moeder met een tweede kind op komst wil je je veilig voelen. Ik was zeven maanden zwanger toen wij terug naar Duitsland verhuisden. We wilden vooral van het eiland af en de rest hielden we open. Eerder toevallig kwamen we in dezelfde regio uit als voorheen. Het was een verademing. Opnieuw goed georganiseerd en vol vertrouwen ging ik de laatste twee maanden van mijn zwangerschap in. In de eerste weken na de bevalling komt een vroedvrouw aan het huis, die het gewicht en het algemeen welzijn van het kindje opvolgt. Alle verdere check-ups en inentingen gebeuren door de kinderarts. In Duitsland heb je ook geen remgeld. Of je nu naar de kinderarts, tandarts of naar het ziekenhuis gaat, je betaalt niets en alles wordt secuur opgevolgd door het ziekenfonds.”

Thuisblijfrol

Cultuurverschillen zijn er niet enkel in het dagelijks leven, maar zeker ook in de benadering van jonge gezinnen. “In Duitsland krijg je twaalf weken moederschapsverlof betaald door de werkgever. Vervolgens betaalt de staat een jaar lang 65% van je loon. Je kan dit ook over drie jaar spreiden. En zo lang moet jouw werkgever je ook een evenwaardige job garanderen. Op die manier wordt hier een maatschappelijk gedragen thuisblijfrol gecreëerd. De focus ligt op zoveel mogelijk tijd met het kind spenderen en pas opnieuw gaan werken als je er klaar voor bent. Veel moeders komen ook samen voor tal van activiteiten, van kruipgroepjes tot babygymnastiek. Ik ben erg blij dat ik die tijd heb gekregen.”

Doula

Laura’s ervaringen hebben haar aan het denken gezet, want zwanger zijn en bevallen in het buitenland is voor veel aanstaande moeders ingrijpend. Ze gelooft dan ook heel erg in de ondersteuning door een doula voor de niet-medische bijstand. Een doula zorgt voor de moeder (‘mothering the mother’), wiens leven en lichaam op haar kop staat. Ze vangt deels het gemis van een sociaal netwerk op en de rol beperkt zich niet tot het mentale en praktische, want ook de belangen en wensen van de familie in het ziekenhuis worden verdedigd. Zij zijn bekend met de medische terminologie en vormen een spreekbuis in het geval van taalbarrières. Ik ondervond zelf hoe cruciaal de taal is voor het tijdig ontvangen van de juiste hulp. De baby was gezond en wel en mijn lichaam herstelde, maar mentaal voelde ik mij geïsoleerd en ontbrak de opvolging en de mogelijkheid om er laagdrempelig een gesprek over te voeren. Zelf hulp zoeken is dan, zeker in een ander land, een hele grote stap”, besluit Laura.