Moedertaal schept kansen

Neen, we zijn niet met één taal getrouwd, maar idealiter blijven we wel vertrouwd met onze moedertaal. Want wie zijn moedertaal verloochent, verandert zijn identiteit. Wereldburger kan je slechts zijn als je weet waar je vandaan komt. Taal verbindt. Met mensen, maar ook met andere werelden. De moedertaal verbindt onder meer met het thuisfront, maar het biedt jongeren ook kansen voor toekomstige studies.

Vlamingen maken steeds vaker gebruik van de verruimde mogelijkheden om te werken in het buitenland. Voor wie overweegt om als expat te werken, is het een bekommernis dat de kinderen kwalitatief onderwijs kunnen genieten en vlot kunnen instromen in het Vlaamse onderwijs bij een terugkeer. Hun kinderen groeien op als wereldburgers in spe met Vlaamse roots. Het biedt een grote meerwaarde wanneer hen de kans geboden wordt om meertalig op te groeien, waarbij de moedertaal één van de talen is die op hoog niveau beheerst wordt. Zo groeien Vlaamse kinderen in elke windstreek op in een zeer waardevolle taalsituatie.

Ons kapitaal

Taal is een wezenlijk bestanddeel van ieders identiteit en het is de meest directe uitdrukking van cultuur. Weten wie je bent en waar je vandaan komt, geeft je de kans om je te ontwikkelen tot een wereldburger. Het kneden van de taal, haar nuances en wendingen verrijken je bovendien als persoon. De taal van het land waar je verblijft niet kennen, beperkt je in grote mate. Niemand zal dat ontkennen. Maar ook het belang van de moedertaal staat buiten discussie, of dat nu een prestigieuze taal is of niet. Moedertaal en taaldiversiteit beïnvloeden in grote mate de identiteit van elk individu.

Onze moedertaal is een groot kapitaal. Ook voor wie opgroeit in een anderstalige omgeving. Ondersteuning is daarbij een noodzaak want zodra kinderen in het buitenland naar school gaan, neemt de ‘vreemde’ schooltaal het razendsnel over. Bovendien krijgen kinderen in de schooltaal een taalaanbod van een andere orde dan thuis. Het taalgebruik is er gekoppeld aan vakken als aardrijkskunde, biologie en geschiedenis. Aanvullend moedertaalonderwijs is voor scholieren vanaf dat moment van grote meerwaarde. Want vroeg of laat dient zich wellicht een geplande of ongeplande terugkeer aan of kiezen die kinderen misschien zelf voor studies in Vlaanderen. Het maakt de kennis van het Nederlands in het buitenland tot een dubbele waarborg voor de toekomst. Als belangenorganisatie hamert de stichting Vlamingen in de Wereld op het belang van een kwalitatief aanbod van onderwijs Nederlands in het buitenland.

Digitalisering

Het onderwijs speelt een belangrijke rol bij het bewaren van een band met Vlaanderen. De digitalisering maakt het leven comfortabeler voor wie internationaal actief is. De digitale wereld biedt ook enorme mogelijkheden voor onderwijs op afstand, op een niveau dat niet moet onderdoen voor onderwijs in de klas. Virtueel afstandsonderwijs laat ook toe leerlingen individueel te begeleiden.

In deze tijd van grenzeloze mobiliteit, met soms confronterende talen en culturen, kunnen we ons weliswaar niet meer permitteren exclusief op de eigen taal en cultuur te focussen. Maar het cultureel ontheemden van kinderen, door ze het houvast van een moedertaal en een culturele identiteit te ontzeggen, is minstens even ontwrichtend. Dit maakt het moedertaalonderwijs zo verrijkend. Want hierdoor leert een generatie jongeren vanuit de vertrouwdheid met en het vertrouwen in de Nederlandse taal en Vlaamse cultuur complexloos omgaan met andere talen en culturen. Daar worden echte wereldburgers gevormd die zich niet opsluiten of verloren lopen als ontwortelde kosmopolieten.

Flexibele burgers

Het is een illusie dat de huidige generatie het kan stellen zonder de ervaring van een eigen taal en cultuur. Kinderen die moedertaaltaalonderwijs genieten, worden vanuit een vertrouwen in de eigen taal opgeleid tot flexibele burgers, die vanuit het besef in de waarde van de thuiscultuur openstaan voor andere culturen. Zo worden jongeren gevormd die in de superdiverse maatschappij van morgen kunnen bijdragen aan de culturele mobiliteit die nodig is om om te gaan met de paradox van behoefte aan culturele identiteit enerzijds, en de realiteit van omringende diversiteit anderzijds. Daarom moet de Vlaamse en Nederlandse gemeenschap dat Nederlandstalig onderwijs in het buitenland blijven koesteren en steunen.

De huidige generatie jongeren effent het pad voor onze cultuur én voor onze economie. Zij zorgen mee voor de directe zichtbaarheid van Vlaanderen in het buitenland en dat blijft absoluut noodzakelijk als we Vlaanderen ‘in de markt willen zetten’, zoals politici dat dan zo graag noemen. Deze jongeren, opgeleid in een hedendaags interculturalisme, geworteld in hun eigen taal en cultuur en met empathisch vermogen, zijn minstens zo belangrijk als ambassades, biënnales en diplomatieke missies. Anders dan de eentalig opgeleide jeugd in Vlaanderen zien zij parallellen, verborgen en opvallende overeenkomsten, verhulde mogelijkheden en latente spanningen met de thuiscultuur. Kortom, ze drijven op de dynamiek van culturele mobiliteit omdat ze zelf voortdurend cultuurhobbels nemen.

Afbeelding: Pathdoc