Werken in België - wijzigingen in 2019

Vanaf 1 januari 2019 zal het immigratielandschap in België in principe danig veranderen, tenminste in Vlaanderen; Brussel en Wallonië volgen wellicht begin 2019. De gewesten en de federale staat zullen dan eindelijk Richtlijn 2011/98/EU implementeren en als gevolg van de 'single permit' die hierdoor van kracht zal worden, zullen zowel de regionale als de federale autoriteiten nauw moeten samenwerken voor de uitreiking van de nieuwe arbeids-/verblijfsvergunning. De aflevering van een arbeidsvergunning is namelijk een gewestelijke bevoegdheid en de verblijfsvergunning nog steeds een federale materie. Naast een overzicht van de nieuwe wetgeving,  wordt in deze bijdrage ook stilgestaan bij de recente maatregelen van de Vlaamse regering om de internationale mobiliteit te bevorderen.

De nieuwe wetgeving kort

De single permit is een combinatie van een arbeids- en een verblijfsvergunning die via één enkele aanvraagprocedure uitgereikt wordt. Het huidige artikel wil de procedurele praktische gevolgen van de invoering van de aanvraagprocedure en vergunning verduidelijken.  Het Besluit van de Vlaamse regering bevat ook de omzetting van de ICT Richtlijn 2014/66/EU betreffende de binnen een onderneming overgeplaatste personen maar ook de al dan niet gedeeltelijke omzetting van de EU Richtlijnen inzake stagiairs, seizoenarbeiders, vrijwilligers en onderzoekers. Deze laatste bepalingen worden slechts van toepassing wanneer het uitvoerend samenwerkingsakkoord van toepassing wordt.

Single permit - implementatie in België

De 'gecombineerde vergunning' of 'single permit' is het resultaat van de implementatie van een Europese richtlijn die één enkele aanvraagprocedure invoerde om onderdanen van derde landen (die geen burgers van de EER of Zwitserland zijn) het recht toe te kennen om te verblijven en te werken in een lidstaat van de EU op basis van één enkele vergunning. Daarbij is het de bedoeling dat de single permit de aparte verblijfs- en arbeidskaart, die via verschillende procedures toegekend worden, vervangt.

Oorspronkelijk was het streefdoel om de gecombineerde vergunning tegen eind 2013 te implementeren in alle lidstaten van de EU met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Denemarken. Gezien de specifieke constellatie van België - omwille van de verdeling van de respectieve bevoegdheden over het federale en gewestelijke overheidsniveau die samen verantwoordelijk zijn voor de toekenning van respectievelijk verblijfs- en arbeidsvergunningen - ervoer men problemen bij de invoering van de gecombineerde vergunning. Dat maakt dat er intussen een aantal samenwerkingsovereenkomsten ondertekend werden tussen de verschillende autoriteiten en de nieuwe gecombineerde aanvraagprocedure vanaf 1 januari 2019 een feit zou moeten zijn, tenminste voor een tewerkstelling in Vlaanderen.

De arbeidskaarten A, B en C zullen hierdoor in principe verdwijnen.

Eén enkele aanvraagprocedure

Het vertrekpunt bij de gecombineerde aanvraagprocedure is het indienen van de aanvraag, met inbegrip van de nodige ondersteunende documenten in verband met zowel tewerkstelling als verblijf, bij de bevoegde gewestelijke dienst voor werkgelegenheid. Als gevolg hiervan zal de samenstelling van een dossier meer documenten omvatten, aangezien documenten zoals een bewijs van goed gedrag en zeden al deel zal uitmaken van de initiële documentatie die aan de autoriteiten overhandigd zal dienen te worden. We ramen de benodigde tijd om alle nodige stukken te verzamelen om een single permit aan te vragen op 3 à 6 weken.

De gewestelijke dienst voor werkgelegenheid die het aanvraagpakket zal ontvangen, zal dit overmaken aan de Dienst Vreemdelingenzaken die over het verblijf zal beslissen. 

Beide instanties zullen elkaar daarbij op de hoogte houden van hun respectieve beslissingen en de aanvrager uiteindelijk informeren over hun definitief besluit. In het geval van een positieve beslissing zal de aanvrager dan de gecombineerde vergunning kunnen aanvragen bij zijn gemeente, als hij al in België verblijft, of zijn visum kunnen gaan ophalen bij de ambassade/consulaat. Daarop zal er dan aan de aanvrager een gecombineerde vergunning uitgereikt worden door de plaatselijke gemeentediensten bij zijn aankomst in België.

De procedure

De aanvraag van de single permit kan zowel gebaseerd zijn op werk dat op Belgisch grondgebied verricht wordt als op basis van het verblijf.

De aanvraag van de single permit zal voor een tewerkstellingsperiode van meer dan 90 dagen gelden. Voor een arbeidsvergunningaanvraag voor maximum 90 dagen zal echter nog steeds een arbeidskaart B aangevraagd moeten worden.

De aanvraag zal gebeuren door de werknemer indien de tewerkstelling voor onbepaalde duur wordt gevraagd  en door de werkgever als de tewerkstellingsperiode op Belgisch grondgebied beperkt is in de tijd. Afhankelijk van de plaats waar de vergunning aangevraagd moet worden, zal de regelgeving verschillen. Dit kan de plaats zijn waar de werknemer normaal gezien werkt, de plaats waar de werkgever zijn zetel heeft of de plaats waar de werknemer tewerkgesteld zal worden; dit kan niet gekozen worden, aangezien de wetgeving bepaalt waar en in welke situaties de vergunning aangevraagd dient te worden.

Eenmaal de plaats van aanvraag bepaald werd, moet de werknemer of werkgever de vergunning aanvragen bij de respectieve gewestelijke instantie. Voor hooggekwalificeerde werknemers zullen in principe (doch er bestaat nog geen volledige duidelijkheid over) de volgende documenten voorgelegd moeten worden bij het indienen van de aanvraag: het aanvraagformulier, een kopie van het paspoort, de arbeidsovereenkomst, de diploma's, het bewijs van goed gedrag en zeden, een bewijs van ziekteverzekering (nog te bevestigen) een doktersattest en bij een detachering het detacheringscontract en de 'Certificate of Coverage' dat verklaart dat de sociale zekerheidswetgeving van het land van herkomst van toepassing blijft of een document van de RSZ dat de persoon niet onderworpen is aan de Belgische sociale zekerheid voor werknemers (heden wordt ook de aanvraag ervan aanvaard). Een niet-terugvorderbare bijdrage zal gevorderd worden (het bedrag dient nog bepaald te worden door de gewesten).

Nadat het dossier werd ingediend, zullen de gewestelijke instanties nagaan of de aanvraag ontvankelijk is (lees: of de aanvraag volledig is en of de juiste documenten bij de aanvraag gevoegd werden). Als het dossier volledig is, zal het naar het federale Ministerie van Binnenlandse Zaken verstuurd worden voor goedkeuring van het verblijf. Op hetzelfde moment zal de gewestelijke instantie vervolgens de documenten en criteria controleren om een arbeidsvergunning toe te kennen en zal het Ministerie van Binnenlandse Zaken een screening van de betrokkene verrichten voor veiligheidsdoeleinden. Binnen 4 maanden na de beslissing tot ontvankelijkheid van het dossier, zullen de respectieve diensten een definitieve beslissing moeten nemen (doen ze dit niet binnen de vier maanden na de beslissing tot ontvankelijkheid, dan wordt de gecombineerde vergunning geacht toegekend te zijn). Als beide administratieve instanties beslissen om de arbeids- en verblijfsvergunning toe te kennen, zal er een single permit afgeleverd worden.

Wat verandert er in de praktijk?

In België zal de invoering van een 'single permit' en één enkele aanvraagprocedure een aanzienlijke aanpassing van het bestaande kader inhouden. Bepaalde categorieën van werknemers kunnen vragen om op het Belgisch territorium te werken op basis van een geldig verblijf (op basis van het het K.B. van 2 september 2018 dat alle categorieën bevat die automatisch mogen werken op basis van hun verblijfsdocument). In de praktijk zullen we getuige zijn van de afschaffing van bepaalde arbeidskaarten (bvb  type C) die op dit moment o.a. voor studenten, vluchtelingen wordt uitgereikt. Tegelijkertijd zullen bepaalde categorieën van buitenlandse werknemers die op dit ogenblik vrijgesteld zijn van de arbeidskaart, zoals onderzoekers, wel de gecombineerde aanvraagprocedure moeten doorlopen, alvorens in België aan de slag te kunnen gaan.

Naar verwachting zal de hele procedure voor het aanvragen van een gecombineerde vergunning langer duren dan thans het geval is voor een arbeidskaart B voor leidinggevende en hooggekwalificeerde personen. Alle documenten verzamelen zal immers 3 à 6 weken vergen. Verder hebben de bevoegde instanties vervolgens 4,5 maanden de tijd om over de hele single permit te beslissen. Dat maakt dat men voor een aanvraag voor een single permit voor begin 2019 best nu al begint met alle stukken bij elkaar te zoeken.

Nieuwe tewerkstellingsmaatregelen in Vlaanderen​

Afgezien van de wijzigingen die verband houden met de implementatie van de Europese wetgeving in België, heeft het Vlaamse ministerie van Werk ook beleidswijzigingen in verband met de tewerkstelling van buitenlanders aangekondigd. Vlaanderen wordt zo het eerste gewest om nieuwe beleidslijnen uit te vaardigen.

Zo zullen hooggekwalificeerde werknemers, werkkrachten die over een Europese blauwe kaart beschikken, hogere kaderleden, onderzoekers en ICT'ers zullen een bevoorrechte behandeling genieten. Aan hen zullen arbeidstoelatingen toegekend worden voor een maximale periode van 3 jaar, wat tot een aanzienlijke vermindering van de administratieve rompslomp zal leiden voor bedrijven op het gebied van verlengingen.

Vlaanderen heeft de salarisdrempel verlaagd tot 80% (van de salarisdrempel) voor hooggekwalificeerde werknemers jonger dan 30 jaar. Verder zullen stagiairs in totaal één jaar in Vlaanderen aan de slag mogen gaan.

Om te voldoen aan de groeiende vraag naar technisch geschoolde arbeidskrachten introduceert Vlaanderen daarnaast ook een dynamische knelpuntenberoepenlijst. Deze lijst zou gecoördineerd worden met het Vlaamse arbeidsbureau, de VDAB, in overleg met de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. De lijst zou hoog gekwalificeerde beroepen alsook uitvoerende beroepen betreffen.

Tekst: Stefaan Nerinckx