Wat werk betekent
Hoe zou het zijn om in een ander land te wonen en te werken? Weg van de dagelijkse sleur, het koude weer, vervelende bazen, de hectiek. Een nieuw leven in een ander land. Misschien niet voor altijd, maar toch voor even. Velen dromen erover en jij en je partner hebben misschien al stappen ondernomen en zochten een job in ontwikkelingssamenwerking, bij een multinational of in dienst van Buitenlandse Zaken.
En dan komt de dag waarop je van je partner te horen krijgt: ‘Ik kan vertrekken.’ Dat is euforie en slikken tegelijk. Was die droom ondertussen al op de achtergrond geraakt nu jijzelf een leuke job hebt? Misschien volgt op het enthousiaste ‘Ben blij voor jou!’ al snel de paniek: ‘Shoot, wat ga ik daar doen?’
Samen beslissingen nemen over een internationaal leven staat vandaag buiten kijf. De partner is vaak even hoog geschoold als de expat: volgens hetzelfde NetExpat-onderzoek hebben 82% van de partners een bachelor, master of doctoraat, terwijl dat voor bijna 91% het geval is voor de recente lichting expats. Expats en hun partners zien elkaar als gelijken en met de beslissing dat een van beide een job aanvaardt in het buitenland, ervaren sommige expat-partners dat ze een tweederangsrol krijgen.
Bovendien zijn er nog andere katten te geselen: er is de interculturele aanpassing, de verhuizing, de nieuwe school van de kinderen met een ander lesprogramma, de woning en de inrichting ervan, de werkvergunningen in het nieuwe land, de erkenning van de diploma’s. Dat brengt best wat emotionele spanningen met zich mee, ook binnen het koppel. Allemaal aspecten van een verhuizing waarbij de meerwaarde van een meereizende partner voor de expat niet onderschat mag noch kan worden.
Het taartmodel
Het taartmodel is een concept van Carine Bormans. Zij reist als expatpartner al meer dan dertig jaar rond de wereld met haar echtgenoot-diplomaat. Als family-officer van Buitenlandse Zaken informeerde en begeleidde ze vele expatfamilies aan de hand van dit eenvoudige model. Een model dat expats kan helpen in hun zoektocht naar evenwicht tussen expatriatie en carrière.
De vijf aspecten
Deze vijf aspecten van het actieve beroepsleven hebben een impact op je leven. Afhankelijk van de levensfase waarin je zit, is het ene aspect belangrijker dan het andere. Om de keuze te maken die bij jou past, is het essentieel om een juist inzicht te krijgen in al die aspecten en wat ze voor jou betekenen.
1. Salaris
Als je werkt als werknemer, krijg je een salaris. Dat is minstens het minimumsalaris, maar voor de meeste expat-partners is dat voor hun vertrek naar het buitenland een stuk hoger. Uit de enquête van Expat Communications, gepubliceerd in Le livre blanc, blijkt immers dat 72% van de expat-partners een masterdiploma op zak heeft. Van de werkende expat-partners in het buitenland is 54% overgekwalificeerd en hun potentieel blijft vaak onderbenut, schrijft ook expat-experte Stéphanie Talleux in Conjoint d’expatrié, votre carrière continue. Stop je met werken om naar het buitenland te vertrekken, dan word je financieel afhankelijk van de expat, tenzij je andere bronnen van inkomsten bezit of geërfd hebt.
2. Sociale en financiële zekerheden
Als je – zeker als werknemer – werkt, geniet je sociale zekerheid met daaraan verbonden welbepaalde rechten zoals opbouw van een pensioen, een invaliditeitsuitkering, werkloosheidsverzekering, ziekteverzekering. Het zijn rechten die in de loop van de twintigste eeuw zijn verworven en die door onder andere de arbeids- en pensioenwetgeving worden bepaald. Ze verschillen van land tot land, maar bieden een financieel en sociaal houvast en zijn ook belangrijk voor je gemoedsrust. Stop je met het opbouwen van die zekerheden, dan heeft dat gevolgen op termijn.
3. Het ontwikkelen van professionele vaardigheden
Als je werkt, ontwikkel je professionele vaardigheden. Het is een proces dat door je hele carrière loopt. Als je stopt met werken, stop je ook met het aanleren en verder ontwikkelen van specifieke vaardigheden verbonden aan je baan – niet alleen de nodige kennis en technologische bekwaamheid, maar ook teamspirit en samenwerken, onderhandelen of denken aan werkgerelateerde oplossingen of resultaten.
4. Sociale contacten en de nood aan routine
Onze ouders, de school, naschoolse activiteiten zorgen voor een strakke tijdsindeling vanaf onze geboorte. Tijdens de studententijd wordt de structuur vaak opeens heel wat losser – wat niet voor iedereen een voordeel is. Maar op de arbeidsmarkt wringen we ons weer in het keurslijf van de 38-urenweek, tenminste voor het merendeel van de jobs. Valt je baan weg, dan valt ook die hele structuur in duigen en heb je plots een hoop vrije tijd. Vele mensen kunnen daar niet goed mee omgaan: jezelf structuur opleggen en je dag of week zelf invullen, is geen gemakkelijke opdracht. Samen met die vaste werkstructuur komt ook het dagelijkse contact met de collega’s. Het praatje ’s ochtends bij de koffie, even binnenwippen bij een collega of samenwerken in teamverband. Die sociale contacten vormen een essentieel deel van ons leven. Stop je met werken, dan vallen die dag- en weekindeling én die sociale contacten weg.
5. Identiteit
Identiteit is misschien wel het moeilijkste aspect. Het houdt zoveel in. Als je aan mensen vraagt ‘Wat doe je?’, krijg je vaak als antwoord ‘Ik ben + de naam van hun beroep’. En dat antwoord wordt sociaal ook verwacht. Personen met specifieke beroepen zoals dokter, journalist, tandarts, verpleegster, diplomaat of manager identificeren zich vaak eerst en vooral met hun beroep. Dat is niet voor iedereen zo. Maar als je jezelf sterk identificeert met je beroep, weegt het stopzetten van het uitoefenen van die beroepsactiviteit zwaarder door.
Alles heeft zijn tijd
Elke beslissing draait om die ene vraag: wat motiveert je in een job? Waarom wil je die job? Of nog anders gezegd, welk aspect trekt jou het meeste aan? Ben je van plan met je expatpartner mee te gaan op buitenlands avontuur en wil je die vijf aspecten behouden, dan is je vertreksituatie moeilijker en zijn je keuzes beperkter. Afhankelijk van het beroep zal het voor sommigen zeker mogelijk zijn om alle aspecten ingevuld te krijgen tijdens een verblijf in het buitenland. Maar voor velen niet.
Toch doet zich meer werkgelegenheid in het buitenland voor dan je zou vermoeden. Het hangt ervan af wat jij uit dat werk wilt halen. Met een duidelijk inzicht in wat elk aspect voor jou betekent op een moment in je leven, kun je immers bewuster en juister kiezen voor een bepaalde job-opportuniteit. De belangrijkste vraag hierbij is: ‘Wat motiveert je om te gaan werken?’
Zoals eerder al aangehaald, is volgens Alix Carnot de continuïteit in hun cv en het behouden van hun vaardigheden de belangrijkste drijfveer van expatpartners om buitenshuis te gaan werken. Vervolgens heeft 33% zin in een eigen project, 11% wenst de gebruikelijke levensstandaard aan te houden tijdens expatriatie en 8% heeft nood aan deelname in een collectief project.
Ze gaat verder: ‘Deze cijfers gaan over expat-partners die geen twee inkomens nodig hebben om te overleven tijdens expatriatie. Hun motivatie komt vooral voort uit de bezorgdheid om bij terugkeer opnieuw een baan te vinden en de nood aan een eigen project. Als dat zo is, is een lokale baan dan nog altijd de beste manier om je inzetbaarheid te garanderen en je te ontplooien? In de voortdurend veranderende context van een cultuurshock aan het begin van de expatriatie zijn de motivaties vaak vaag en wisselend.’
Maar volgens ons kun je de wisselende motivaties verminderen door vooraf bij jezelf na te gaan welk aspect van werk jij vandaag belangrijk vindt. Dat inzicht verwerf je met Carines taartmodel.
Welk stuk taart blijft op je bord liggen?
Elk aspect is evenwaardig aan elkaar. We zetten ze daarom in driehoeken, taartpunten, naast elkaar. Zo ontstaat een taart. Nu begint het inzicht verwerven. Telkens stel je je de vraag ‘Welk taartstuk wil ik?’ en maak je een keuze. De taartstukken die op de schaal blijven liggen, zijn belangrijk en die wil je behouden. Wat niet belangrijk is voor jou, leg je in de ijskast. De oefening verplicht je prioriteiten te stellen.
Dit is een hoofdstuk uit het boek “Partner van een expat? Zo blijf je actief, zo vind je werk” van auteurs Carine Bormans en Marie Geukens.
