Uitwisseling met gevolgen

Zij was een uitwisselingsstudent, hij de neef van het gastgezin waarbij ze verbleef. De vonk nam vier jaar de tijd om over te springen, maar het vuur zou niet meer doven. Het werd een liefdesverhaal met gevolgen. De langeafstandsrelatie leidde tot een huwelijksaanzoek en een verhuizing over de grote plas. Waar anno 2023 niemand meer van opkijkt, was eind jaren ’80 behoorlijk zeldzaam. Vandaag zijn hun dochter Dominique en zoon Lance respectievelijk 26 en 22 jaar oud. We praten met moeder Tamara en dochter Dominique Dobransky, allebei in vlekkeloos Nederlands.

Vastberaden

Tamara vertoefde in 1986 als uitwisselingsstudent in de Verenigde Staten. Zeven jaar later zou ze huwen met de neef van haar gastgezin. Haar uitwisseling vond plaats toen die eerder uitzondering dan regel was. Maar de vastberadenheid was er niet minder om. “Ik heb altijd een grote belangstelling gehad voor talen. Toen ik op school las over uitwisselingsprogramma’s, was ik onmiddellijk verkocht. Initieel vonden mijn ouders een jaar Amerika te lang en te ver. Na lang aandringen ben ik uiteindelijk voor een maand naar Connecticut gegaan. Ik werd volledig ondergedompeld in de Amerikaanse cultuur. Ik ontmoette toen ook voor het eerst Peter, mijn latere echtgenoot, maar raakte vooral nauw bevriend met mijn gastzus. Malysa en ik reisden de daaropvolgende jaren beurtelings naar elkaar. Vier jaar later sloeg de vonk met Peter over. Ook wij reisden naar elkaar en in 1992 vroeg hij mij ten huwelijk.”

Koffer vol avonturen

“Mijn mening over dit land heb ik behoorlijk bijgestuurd, maar de Verenigde Staten trokken mij destijds heel erg aan. Mijn eerste blik op de wolkenkrabbers was overdonderend. Alles was groot, enorm en luid. Ik zie mijn eerste reusachtige zak popcorn nog voor me. Malysa was net zestien geworden, mocht met de wagen rijden en wij gingen cruisen zoals je in de films ziet. Die vrijheid, komende van een katholieke school in België, had een grote impact op mij. ‘Wat is daar in hemelsnaam met jou gebeurd?’, vroeg mijn mama bij mijn thuiskomst. Mijn kijk op de wereld was plotsklaps veranderd. Het smaakte naar meer. Vier jaar leefde ik echt van vakantie naar vakantie, om nooit echt lang, maar altijd intens te proeven van dat Amerikaanse leven. Intussen heeft mijn beeld van de Verenigde Staten deuken gekregen, maar toen was dat echt een magneet.”

The American Way

“Na ons huwelijk verhuisde ik onmiddellijk naar de Verenigde Staten en vond er ook snel een job als vertaler bij een internationaal bedrijf. Maar niettegenstaande dat warme deken waren de eerste jaren niet gemakkelijk. Als Belgische toerist was ik cool, maar eens ik er woonde, werd The American Way ook voor mij het model waarin ik mij diende te schikken. Ik moest leren leven als een Amerikaanse. Mijn droombeeld werd ingehaald door de realiteit. Peter en ik praatten zelfs over verhuizen naar Europa, tot de geboorte van Dominique alles veranderde. Ik vond het bijzonder dat ik mijn Belgische identiteit, cultuur, en vooral mijn moedertaal kon delen. Ik las Nederlandse boekjes voor, maakte fruitpap en het Nederlands werd onderling onze taal. Vier jaar later werd Lance geboren, en werd ons ‘Belgisch’ kringetje uitgebreid. Omdat de afstanden groot zijn in dit land, was ik veel onderweg met de kinderen. Urenlang spraken wij Nederlands in de wagen.”

Meertaligheid

“In die eerste jaren kreeg ik wel eens te horen dat het geen goede beslissing was om mijn kinderen tweetalig op te voeden, maar ik had toen al wetenschappelijk onderzoek gelezen. Peter stond erachter en toonde altijd begrip, ook al begreep hij aan tafel niet altijd wat er gezegd werd. De keuze die wij maakten, draaide goed uit. Door hun opvoeding kijken onze kinderen met een brede blik naar de wereld. Ze zijn geworteld in twee culturen en beheersen allebei de Belgische ‘terrascultuur’ en het ‘mensen kijken’”, lacht Tamara. “Ik kan mij mijn leven niet voorstellen zonder het Nederlands als taal. Het is een groot deel van wie ik ben. Ik waardeer ook het voorrecht dat wij als Belg hebben om diverse talen te leren en, dankzij onze centrale ligging in Europa, ook kunnen gebruiken. Mijn leven in de Verenigde Staten is begonnen met een taaluitwisseling en die fascinatie heb ik nog steeds. In mijn jeugd vond ik het Engels zo’n mooie taal en nu vind ik het Nederlands prachtig. Die passie geeft ik door via de Nederlandstalige school De Bonte Leeuw in Boston.”

Europese mindset

Als tiener wilde Tamara niets liever dan Amerikaanse zijn, maar vandaag voelt ze zich Europeser dan ooit. “Wij zijn dertig jaar gehuwd en soms vind ik het tijd voor de dubbele nationaliteit, maar ik weet niet of ik de pledge of allegiance over mijn lippen krijg. Het Amerika van de jaren ’80 of begin jaren ’90 bestaat ook niet meer. Ik zag mezelf the American dream beleven in the land of the possible. Ik heb ervaren dat het een heel prestatiegedreven cultuur is en gezien hoe onze kinderen continue aangespoord werden om te excelleren. Het is niet dat ik ‘doorsnee’ verheerlijk, maar het verschil is gewoon bijzonder groot. De kinderen zwermen uit, maar Peter en ik wonen nog steeds in het centrale gedeelte van Massachusetts. Ik hield er misschien andere opvattingen op na mocht ik in een ander deel van Amerika wonen, maar soms ervaar ik dit land wel eens als de verdeelde staten van Amerika.”

Dominique's dubbele identiteit

Als twintiger en professioneel danser is Dominique gevormd door de volgehouden keuzes van haar ouders. “Hun liefdesverhaal vind ik één van de mooiste die ik ken. Ik vertel het ook vaak met de nodige fierheid aan vrienden. Ik groeide op in spreidstand tussen twee werelden en op dat snijpunt voel ik mij ook in balans. Ik wil niet moeten kiezen. Voor mij is die rijkdom écht het grootste cadeau dat onze ouders ons konden geven. De wereld is groter dan de Verenigde Staten. De aanpak van mijn ouders, hun waarden en normen hebben mij gemaakt tot wie ik vandaag ben.”

“Ik ben bijzonder blij met mijn dubbele identiteit. Ik voel me 50/50 Belgische en Amerikaanse. En daarnaast ook New Yorkse. Deze stad voelt als een thuis voor mij. Ik hou van de Europese bakkerijen en de terrasjescultuur in bepaalde wijken, die ik haast als Belgisch zou omschrijven. New York City, met haar mengelmoes aan culturen die straat na straat wijzigen, ervaar ik bijna als een ander land dan de Verenigde Staten. Veel meer dan andere steden is het een melting pot. Ik word hier ook echt aangetrokken door andere culturen. Mijn vriendenkring is erg internationaal en mijn partner is een man uit Duitsland.”

“Ik denk en schrijf in twee talen en vertaal terwijl ik schrijf. Het heeft me geholpen om dingen vanuit diverse perspectieven te bekijken. Mijn kijk op de wereld is nooit eenduidig. Van kleins af aan reisden we geregeld naar Europa, wat voor veel Amerikanen erg ongewoon is. Ook vandaag schrikken ze als ik zeg Frans en Duits te willen leren. Het zouden mijn derde en vierde taal worden, terwijl zij er slechts één spreken. Ook als danser wil andere oorden verkennen. Toen ik in New York City een voorstelling van Opera Ballet Vlaanderen zag, voelde ik mij extra trots om Belg te zijn. Ik wil erg graag ooit eens in België dansen. In Europa liggen ook andere en interessante mogelijkheden voor een danser. Misschien maak ik ooit wel de omgekeerde beweging van mijn mama.”

Ook met haar broer Lance houdt Dominique vast aan het spreken van haar moedertaal. “Mede daardoor zijn wij ook heel erg close. We hebben onze eigen taal, overal waar we zijn. Dat is ons eigen wereldje. Zelfs in onze tienerjaren hebben wij er ons nooit tegen afgezet. Het is nu nog niet aan de orde, maar mocht ik zelf ooit kinderen krijgen, zou ik ze ook het Nederlands bijbrengen. Ik zou wel mijn mama vragen om te helpen bij de grammatica”, lacht Dominique.